Het belang van je slaapfases

Voor kwalitatief goede slaap, moet je per nacht een aantal slaapcycli ongestoord doorlopen. Je hebt vast al eens gehoord van de REM-slaap. Daarnaast heb je ook de non-REM-slaap (NREM).

Aan het begin van je slaap duren vooral de diepe NREM-slaapfases lang. Aan het einde duurt juist de REM-slaap relatief lang en sla je de diepere fases zelfs over.

De droomslaap? Wat dacht je van emotieslaap?

REM staat voor Rapid Eye Movement. In deze fase bewegen je ogen onder je gesloten oogleden. Je energieverbruik tijdens deze fase is vergelijkbaar met het niveau als je wakker bent.

Vaak mensen denken dat je alleen tijdens deze fase droomt, maar dat klopt niet helemaal. Je droomt ook tijdens de andere fases, maar die dromen kun je je meestal minder goed herinneren. Ze zijn vaak ook minder emotioneel, levendig of bizar dan in de REM-slaap.

De REM-slaap speelt wel een belangrijke rol bij je emotioneel geheugen. Deze fase zorgt er namelijk voor dat de emotionele lading van een herinnering afneemt. Je moet deze fase rustig kunnen doorlopen om je emoties onder controle te krijgen.

Als je gedurende de dag iets emotioneels meemaakt, wordt je limbisch systeem geactiveerd; een circuit in de hersenen dat onder andere bestaat uit de amygdala. Die hersenkern ligt iets dieper in de hersenen en fungeert als een soort sirene.

Tijdens je REM-slaap wordt die kern minder actief. Dat zorgt voor de afname van je emotie van de herinnering. Tenminste, als je een rustige REM-slaap hebt. Zo niet, dan blijft je sirene actief en verwerk je de herinneringen en emoties minder goed.

Bij mensen met een rusteloze REM-slaap en een hyperactieve amygdala kunnen emoties daardoor juist versterken. Het ‘van slag zijn’ wordt niet opgeruimd of verplaatst door de hersenen. Slechte slaap is dan ook de grootste risicofactor voor slapeloosheid en depressie. En andersom: en rusteloze REM-slaap en een hyperactieve amygdala zijn kenmerken van posttraumatische stressstoornis (PTSS), angststoornissen, depressie en slapeloosheid.

De diepe slaap

Ken je de uitdrukking ‘de uren voor middernacht tellen dubbel’? Die uitspraak gaat ervan uit dat je ruim voor middernacht naar bed gaat en verwijst vooral naar de diepe slaap. In de eerste vier tot zes uur van je slaap kom je namelijk een aantal keer in de diepere slaapfases.

Die diepe slaap heb je onder andere nodig voor het updaten van je geheugen en het afvoeren van schadelijke stoffen zoals het Alzheimereiwit amyloïd. In deze slaapfase krijgen je hersenen de meeste rust en is het herstelvermogen het grootst. Het is daarom ook belangrijk voor een goed functionerend immuunsysteem. Het hangt bovendien ook sterk samen met hoe uitgerust je je voelt.

Tijdens de diepe slaap zijn je ademhaling, hartritme, spierspanning en je hersenactiviteit op het laagste niveau. Het is dan moeilijk om wakker te worden. Als dat toch gebeurt, voel je je vaak gedesoriënteerd.

Bij een EEG-scan -waarbij de hersenactiviteit wordt gemeten- zie je tijdens de diepe slaap een rustig patroon: een hoge mate van neurale synchronisatie, passend bij het idee van rust en herstel. Je lichaam en hersenen bouwen nu reserves op voor de volgende dag.

Vooroorzaakt licht slapen dementie?

Claassen: “We weten nog niet hoe ernstig en hoe lang slaapproblemen er moeten zijn voordat er effect is. Iedereen heeft natuurlijk wel eens een periode waarin zij of hij minder goed slaapt, maar gelukkig krijgt zeker niet iedereen dementie.

Daarnaast weten we nog niet zeker of de behandeling van slaapproblemen het risico op dementie vermindert. Dat wordt nu onderzocht. Bijvoorbeeld in het FINGER-NL onderzoek.”