"Mannen zijn beter in navigeren... toch?"

Gooi ze maar de prullenbak in, die stereotypes

Niet alleen omdat stereotypes niet bevorderlijk zijn, maar ook omdat er niets van klopt, als het gaat om navigeren.

In haar onderzoek ‘Navigeren kun je leren’ ontdekte dr. Ineke van der Ham dat mannen zichzelf systematisch overschatten en vrouwen zichzelf tot op hoge leeftijd onderschatten.

Ze is verrast door de hardnekkigheid. Hoe meer data ze verzamelde, hoe duidelijker deze patronen werden. Ze vermoedt dat er stereotypering in het spel is en doet nu verder onderzoek.

We schatten onszelf totaal verkeerd in en bedenken verkeerde stereotypes

Dr. Ineke van de Ham, universitair hoofddocent psychologie aan de Universiteit Leiden, hoofdonderzoeker van 'Navigeren kun je leren'

Grafiek waaruit blijkt dat mannen zichzelf overschatten en vrouwen zichzelf lang onderschatten

We zitten er systematisch naast

“Als we mannen vragen hoe zij hun eigen navigatievermogen inschatten en hoe goed ze zichzelf vinden in het benoemen van afstanden, schatten ze dat hoger in dan ze in werkelijkheid scoren. Bij jonge mannen is dit verschil relatief klein. Hoe ouder mannen worden, hoe meer ze zichzelf overschatten.

Bij vrouwen is het andersom: zij onderschatten zichzelf al vanaf jonge leeftijd. Hoe ouder vrouwen worden, hoe meer hun inschatting klopt met de werkelijkheid. Zo rond de 70 jaar starten vrouwen ook met zichzelf te overschatten.”

Kinderen kunnen het beter dan volwassenen

“Het bijzondere is dat het onderschatten van meisjes en overschatten van jongens pas in de pubertijd begint. Kinderen schatten hun eigen navigatievermogen namelijk beter in dan volwassenen.

In eerste instantie doen zowel meisjes als jongens dat even goed. Vanaf 13-jarige leeftijd zien we de eerste verschillen tussen deze groepen. Die worden sterker vanaf 16+.

Meisjes beginnen zichzelf te onderschatten vanaf 13-jarige leeftijd. Vanaf 16 jaar wordt dat nog duidelijker. Jongens beginnen zichzelf te overschatten vanaf hun 18e.

Dat betekent dat er waarschijnlijk cultureel bepaalde stereotypen aan het werk zijn die ons zelfbeeld positief of negatief beïnvloeden. De verschillen in zelfinschatting die vanaf de late puberteit te zien zijn, worden waarschijnlijk veroorzaakt door de maatschappij.”

Hoe denken we over anderen?

“We waren zo verrast over de zelfinschatting van de vele deelnemers bij ‘Navigeren kun je leren’, dat we hebben besloten om verder onderzoek te doen naar stereotypes over ruimtelijk vermogen.

We hebben aan bijna 1000 Nederlanders gevraagd hoe zij denken over de effecten van geslacht en leeftijd op ruimtelijk vermogen, en hoe zij zichzelf inschatten vergeleken met mensen van hetzelfde geslacht en dezelfde leeftijd.

We vinden daarbij dat er vooral een duidelijk stereotype bestaat in het voordeel van mannen. Mensen – zowel vrouwen als mannen, oud en jong – denken dus dat mannen beter zijn in navigeren.”

Mannen op vloed met geometrische stickers

Mannen en jonge mensen zouden het beter doen

“Als we diezelfde groep van bijna 1000 mensen vragen naar hun idee over ruimtelijk inzicht (net een iets ander concept dan navigeren), zien we dat mensen denken dat niet alleen mannen, maar ook jonge mensen een beter ruimtelijk inzicht hebben dan andere mensen.

We zien bovendien dat deze stereotypes sterker zijn bij mannen en bij jongere mensen. Mannen en jonge mensen hebben dus sterkere stereotypes in het hoofd.”

Kleindochter en grootvader wandelen door het park

Leeftijd wordt compleet over het hoofd gezien

“Bijzonder genoeg hebben mensen géén stereotype over navigatie op basis van leeftijd. En dat terwijl dat juist de belangrijkste factor blijkt, die bepaalt hoe goed we navigeren!

Als we mensen vragen hoe goed ze zelf vinden dat ze kunnen navigeren, dan vinden alle groepen dat ze daar beter dan gemiddeld in zijn. Net als bij ‘Navigeren kun je leren’ zien we hier ook dat mannen en oudere mensen hoger scoren dan de rest. Deze groepen vinden over zichzelf dus dat ze het beter dan gemiddeld doen.

Gek genoeg zien we geen verband tussen deze zelfinschattingen en daadwerkelijke prestatie op navigatietaken. Zo goed zijn we dus niet in het inschatten van ons eigen vermogen!”

Hoe ouder je wordt, hoe slechter je navigeert

Hoe oud je bent voorspelt het best hoe goed je navigeert. Niet je geslacht, niet de omgeving waar je woont of bent opgegroeid, niet je opleidingsniveau… je leeftijd!