Welke mensen worden dement en welke niet? Wat zijn de verschillen tussen die mensen? Hoe verloopt de ziekte voordat je merkt dat je de ziekte hebt? Kun je in dat voorstadium al ingrijpen? En met welk medicijn kun je de ziekte vertragen of stoppen voordat je de problemen van alzheimer ervaart?

Dat is wat onderzoekers van het internationale project EPAD willen achterhalen. Het onderzoeksproject EPAD staat voor ‘European Prevention of Alzheimer’s Dementia’. Het is een studie waarbij onderzoekers en farmaceuten uit Europa de handen ineenslaan om de meest voorkomende veroorzaker van dementie te stoppen – de ziekte van Alzheimer.

Het begin van de ziekte van Alzheimer

EPAD richt zich op de vroegste kenmerken en voorspellers van de ziekte van Alzheimer. Waar andere wetenschappers mensen onderzoeken die al geheugenproblemen hebben, onderzoeken de wetenschappers van EPAD juist mensen die (nog) geen geheugenklachten hebben. Hun doel is om een behandeling te ontwikkelen die dementie bij mensen met de ziekte van Alzheimer kan voorkomen.

In het project worden in heel Europa 4.000 50-plussers zonder dementie gevolgd over de tijd om een beter inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de ziekte. Ze doen mee aan verschillende soorten tests, zodat de onderzoekers op verschillende niveaus kunnen kijken waar en wanneer er afwijkingen ontstaan. Dat zijn neuropsychologische tests, laboratorium tests en beeldvormend onderzoek. Op den duur zal een aantal deelnemers die vroege tekenen van Alzheimer vertonen worden uitgenodigd om deel te nemen aan een studie die test of medicatie de ziekte kan vertragen of verhelpen.

Onderzoek in Nederland

Het VUmc Alzheimercentrum doet mee aan deze Europese studie. Onder hun hoede zullen ongeveer 200 mensen deelnemen. Lisa Vermunt is promovenda bij het VUmc Alzheimercentrum. Ze wilt graag weten hoe je goede voorspellers voor het verloop van de ziekte kunt maken en richt zich daarbij onder andere op hersenscans:

“Tijdens mijn promotieonderzoek ben ik als arts-onderzoeker betrokken bij EPAD. In het voorjaar en de zomer van 2018 sluit ik me tijdelijk aan bij het onderzoeksteam van het DIAN-onderzoek van Washington University in de VS. Het DIAN-onderzoek is uniek in de wereld. In het DIAN-onderzoek worden al jaren families gevolgd met het Alzheimer-gen. Veel familieleden met het Alzheimer-gen hebben nog geen klachten, maar doen wel met het onderzoek. Daardoor geven ze wetenschappers de kans om het voorstadium van de ziekte van Alzheimer beter te leren begrijpen. Het is een grote kans voor mij om veel te leren, want het DIAN-onderzoeksteam heeft veel expertise, zowel inhoudelijk, als in de samenwerking met hun deelnemers.

Hersenscans

De onderzoeksgroep waar ik bij ga werken verdiept zich in hersenscans. We gaan de hersenscans gebruiken om te kijken hoe de samenwerking tussen hersengebieden verandert in het voorstadium van de ziekte van Alzheimer. Zo’n verandering in de samenwerking tussen hersengebieden noemen we ook wel een ‘netwerkverstoring’. We denken dat netwerkverstoringen een van de eerste signalen zijn van de ziekte van Alzheimer. Als we netwerkverstoring bij Alzheimer beter begrijpen, kunnen we beter meten welk vooruitzicht iemand heeft.”

Bron van video: EPAD